Akım Trafolarının Etiketlerinin Bize Anlattıkları

Bu yazımda öncelikle akım trafoları hakkında kısa bir bilgi verip ardından da başlıkta belirttiğim şekliyle etiketlerin okunması noktasında örneklerle bilgi veriyorum. Çok fazla emek ve zaman harcamaksızın akım trafoları hakkında genel bilgi sahibi olacaksınız. Yazının devamında ise daha detaylı bilgileri elde edebileceğiniz kaynakları gösteriyorum...


Akım transformatörleri:

Primer Anma Akımı :

Akım transformatörleri, sürekli çalışmada primer anma akımını taşıyabilmelidir. Akım transformatörleri primer anma akımının 1,2 katına sürekli olarak dayanabilmelidir. Primer anma akımı, transformatörün imalatında esas olarak alınan ve nominal çalışma şartlarını belirten akım değeridir.

Akım transformatörlerinin primer anma akımları ; 10 -12,5 - 15 - 20 - 25 - 30 - 40 - 50 - 60 - 75 - 100 sayılarının 5 veya 10 katıdır. Aynı zamanda primer anma akım değerleri için imalatçı firma kataloglarından faydalanılır.

Sekonder Anma Akımı:

Akım transformatörlerinin imalinde esas olarak alınan ve trafonun nominal çalışma şartlarını belirten sekonder akım değeridir.Akım Transformatörlerinin sekonder akım değerleri ;l - 2 - 5 - ve 10 A olarak yapılırlar.

Akım transformatörlerinin sekonderine bağlanması istenilen ölçü aletlerinin ( Ampermetre, Vatmetre akım bobini, sayaç akım bobini vb ) değerleride akım transformatörünün sekonder akım değerlerine göre imal edilir.

Orta gerilim sistemlerinde kullanılan sekonder akım değeri genelde 5 A dir. 1 A akım değeri ise 154 ve 380 kV sistemlerinde veya uzun bir kablo ile bağlantının yapıldığı durumlarda hat üzerinde daha az kayıp meydana getirmelerinden dolayı kullanılırlar. Bu kayıp azaltılmadığı takdirde akım trafosunun gücü kayıpta dikkate alınarak seçilmelidir.

Akım Trafolarının Gücünün Tespiti

Etiketlerde gördüğümüz 20VA, 30VA, 50VA gibi değerler ise bu trafoların sekonderinden çekilebilecek max. gücü ifade eder. Akım transformatörünün hata sınıfının normal sınırlarını aşmadan sekonderine bağlanabilecek empedanstır. Yani yüktür.

Akım transformatörü etiketinde yük empedans veya görünür güç ( VA ) cinsinden verilebilir. Akım transformatörünün sekonderine bağlanan ölçü aletlerinin toplam güç kaybı, transformatörün etiketinde yazılı olan değeri geçmemelidir. Aynı zamanda bağlantı iletkenlerinde meydana gelecek güç kayıplarıda ( I2. R ) dikkate alınmalıdır. Aşağıda bazı ölçü aletleri, röle ve iletkenlerin ( VA ) olarak güç kayıpları verilmiştir.



Akım Trafosu Etiketlerinin Okunması

İşte bu kısım, akım trafosu etiketlerini çok rahat bir şekilde anlamanıza yardımcı olacak.

1fs5: Doğruluk sınıfı “1” olan ve anma akımının 5 katında nüvesi doyuma gidecek olan bir ölçüm amaçlı akım trafosudur. Eğer bu 5 kat değer aşılırsa akım trafosu “1” sınıfının gereklerini yerine getiremez demektir.

0,5fs2: Doğruluk sınıfı “0,5” olan ve anma akımının 2 katında nüvesi doyuma gidecek olan bir ölçüm amaçlı akım trafosudur. Eğer bu 2 kat değer aşılırsa akım trafosu “0,5” sınıfının gereklerini yerine getiremez demektir.

5P10: Burada 5P: +/- %1 lik bir oran hatasının oluşabileceğini gösterir. Anma akımının 10 katında nüvesi doyuma gidecek olan bir koruma amaçlı akım trafosudur.

5P20: Burada 5P: +/- %1 lik bir oran hatasının oluşabileceğini gösterir. Anma akımının 20 katında nüvesi doyuma gidecek olan bir koruma amaçlı akım trafosudur.

10P15: Burada 10P: +/- %3 lük bir oran hatasının oluşabileceğini gösterir. Anma akımının 15 katında nüvesi doyuma gidecek olan bir koruma amaçlı akım trafosudur.

30/5 şeklindeki gösterim ise; Dönüştürme oranını gösterir.

Bu oran 30/5-5 gibi ise; sekonderin 2 sargısının olduğunu gösterir.



Daha Detaylı Bilgi İçin:

www.federal.com.tr

veya

Haldun BÜYÜKDORA, Ölçü Trafoları ve Sekonder Koruma

adlı kitabını temin edebilirsiniz.